GÜNÜMÜZ İSPANYASI
Endülüs programı için 22 Şubat 2024 Perşembe günü sabah 9’da İstanbul Havaalanından hareket ettik ve yaklaşık 4,5-5 saatlik bir uçuştan sonra yerel saat ile saat: 11:11’de İspanya’nın Andalucia özerk bölgesindeki Malaga şehri havaalanına indik. (İspanya ile Türkiye arasında iki saatlik bir saat farkı bulunmaktadır.)
İspanya İsmi
İspanyol kelimesi Fransız devriminden sonra kullanılmaya başladı. Dolayısıyla 1789’dan önce “İspanyol” kelimesi kullanılmazdı. Çünkü coğrafya çok parçalıdır. Burada tek bir millet olarak nitelenecek bir yapı yoktur. Bu topraklarda Fransız devriminden sonra millî devlet anlayışı yayıldı. Devrimden sonra “İspanya’daki herkes İspanyol oldu.” denildi.
Resmî dil Castellano (İspanyolca) olmakla birlikte, özerk yönetimlerde ikinci bir resmî dil de kabul edilebilmekte ve bu yönetimler ulusal bayrak yanında kendi bölgesel bayraklarını da kullanabilmektedir. Bir Latin ağzı olan Romense de konuşulmakta olan dillerden biridir.
Basklılar kendilerini İspanya içinde görmezler ve onlar “Biz büyük ihtimalle Kafkaslardan geldik” derler. Baskça ile İspanyolca arasında gramer bakımından hiçbir ortak nokta yoktur. Bu yüzden ülkede her şehir kendisiyle övünür.
İber Yarımadası’nda yer alan İspanya halkının %90’ı Katolik, geriye kalanlar ise diğer Hristiyan mezheplerine mensupturlar.
İspanya’da Katolikler ülkeyi tamamen ele geçirdikten sonra Müslümanlardan kalan eserlerin izlerinin silinmesi için birtakım faaliyetler sürdürmüşler, sadece günümüze ulaşan eserlere sahip çıkmışlardır. Mesela özellikle papazlar, Kurtuba Ulu Camii’nin yıkılmasını istemişlerse de halk buna karşı çıkmıştır. Aynı şekilde Sevilla’da Müslüman döneminden kalan Torre de Oro (Altın Kule), yol genişletme gerekçesiyle yıkılmak istendiğinde yine halk buna engel olmuştur. Bunu “İslam’a duyulan gizli bir hayranlık” la açıklayanlar olduğu gibi “İslam kültürüne olan meyil” ile izah edenler de bulunmaktadır.
Muhtemelen bu vb. sebeplerden dolayı Afrika’yı Pirenelerden başlatanlar vardır. Özellikle XVIII, XIX ve XX. Yüzyıllarda Avrupa’dan İspanya’ya Pireneleri aşarak gelenler bu şekilde değerlendirme yapmaktaydılar. Bunda da ülkedeki mimarinin, coğrafyanın ve insan yapısının rolü olmuştur. Bu yüzden İspanyollar asla bir İngiliz gibi değildir.
Tura Malaga Havaalanından Başladık:
Malaga Havaalanından Cebel-i Târık’a otobüsle 1 saat 20 dakikada varılmakta, Cebeli Târık’tan Sevilla’ya yolculuk ise yaklaşık iki saat sürmektedir.
Cebel-i Târık, İspanya’nın güneyinde 32.000 nüfuslu ve yaklaşık 7 km2 lik bir alana sahip küçük bir İngiliz devletidir. Daha doğrusu İngiltere’nin deniz aşırı toprağıdır. Dolayısıyla Cebel-i Târık’a giriş çıkış İngiliz kontrolündedir. Bu yüzden oraya Şengen vizesiyle girilemiyor, İngiliz vizesi almak gerekir. Burada bir de havaalanı bulunmaktadır. Uçak ineceği zaman oto yol kapatılır.
Cebel-i Târık üzerinden çok sayıda yasadışı göç gerçekleşmektedir. Bu topraklara bir şekilde ayak basan mülteciler, kendi ülkelerine ait pasaportlarını yakarak “Vatansız/Haymatlos” olduklarını ilan etmektedirler. Bu yüzden yetkililer mecburen onları mülteci kamplarına göndermektedir. Buraya iltica edenlerin çoğu Fas, Tunus ve Cezayir’den geldiği için genelde Fransa’ya gitmek istiyorlar. Bilindiği gibi Fransızca, bu ülkelerde yaygın olarak konuşulmaktadır.
Cebel-i Târık’tan Fas’a günlük, deniz otobüsü ve arabalı vapur seferleri yapılmaktadır. Bu seferler, Tarifa Limanından gerçekleştirilmektedir.
Havaalanından Cebel-i Târık’a doğru yol alırken otobüste İspanya’nın güncel durumu hakkında bilgi verildi. Prof. Dr. Mehmet Özdemir hocamızın ve tur rehberimizin verdiği bilgileri bizim de eklediklerimizle birlikte ana hatlarıyla şöylece özetlemek mümkündür: İspanya krallıkla yönetilmektedir. Batı Avrupa’da Fransa’dan sonra ikinci büyük ülke olan İspanya’nın nüfusu, adalar dâhil 48 milyondur (2022). Zira Kanarya Adaları ve Akdeniz’deki Balear (Mayorka, Minorka ve Ibiza) İspanya’ya bağlıdır. Ülkenin aynı zamanda Kuzey Afrika’da da toprakları vardır. Bunlar Fas’taki Cebte ve Melila’dır.
1936-1939 yılları arasındaki iç savaştan sonra iki defa cumhuriyet denemesi yapılmış, şu anda krallıkla yönetiliyor. Fakat ülkede bir de parlamento bulunmaktadır.
50 şehri bulunan İspanya, on yedi özerk bölgeye ayrılmış olup bunlardan biri de yarımadanın güneyindeki Andalucia’dır. Andalucia’da sekiz şehir bulunmaktadır. (Bunların en önemlileri; Malaga, Cadiz, Sevilla, Cordoba, Granada, Toledo) Sevilla, Endülüs’ün en büyük kentidir. Her bölgenin kendine ait bir idaresi bulunmaktadır. Özerk yönetimler kendi iç işleriyle ilgili kanunları, vergileri ve eğitim sistemini değiştirebilir ancak genel-geçer kanunlarda değişiklik yapamazlar.
Ülkede dört resmî dil vardır. Ancak Mesela Barselona’da yaşıyorsanız Katalanca bilmek zorundasınız. Çünkü bütün işler bu dille halledilir.
Ülkenin en büyük şehri olan Madrid aynı zamanda başkenttir ve nüfusu 6,5 milyondur. Madrid köken itibariyle İslam şehridir. Bu kent, M. 870’lerde Endülüs Emevî Emîri I. Muhammed (852-886) tarafından kuruldu. Barselona ikinci (4,5 milyon), Valencia ise üçüncü (1.8 milyon) şehirdir.
Dağlar-Irmaklar: Mulhacén Dağı (İspanya ana karasındaki en yüksek dağ – 3.482 metre)
Teide Yanardağı (İber Yarımadası’ndaki en yüksek dağ – 3.718 metre).
Bunların dışında Aneto, Veleta, Monte Perdido, Pico Posets, Montserrat ve Maladeta gibi dağları saymak mümkündür. Ülkenin en çok bilinen nehirleri ise Tajo, Ebro, Duero, Guadalquivir ve Genil’dir. İslam tarihi açısından Gibraltar dedikleri Cebel-i Târık, tarihî bir öneme sahiptir. Çünkü bu dağ, İspanya fatihi Târık b. Ziyad’ın adını taşımaktadır. İspanyolların “Gibraltar” olarak telaffuz ettikleri isim de “Cebel-i Târık” tan gelmektedir.
İş ve Memuriyet Hayatı: İspanya’da tayin olma durumu yoktur. Mesela bir memur Endülüs’ten Barselona’ya tayin edilmez. İnsanlar, doğup büyüdükleri yerde yaşamaya devam ederler. Bankalar sabah 8’de açılır ve 13.30’da kapanır, daha da açılmaz. Devlet daireleri ise saat 8-15 arasında açıktır. Bu yüzden İspanya’da en güzel iş, devlet memurluğudur ve herkes devlet memuru olmak ister.
Yeme-İçme kültürü ve Yemekleri: İspanya bir zeytin ülkesi olmasına rağmen sabah kahvaltıda zeytin yenilmez. Onlar ancak akşam yemeğinden önce zeytin yerler, buna karşın zeytinyağını çok tüketirler. Yemekler deniz ürünü ağırlıklı olup yemeklerde zeytinyağı kullanırlar.
İspanyolların kahvaltı kültürleri yoktur, genelde evin dışında atıştırmalıklarla yetinirler. Öğle yemekleri saat 13.30’dan 16-30’a kadar sürer. Bu saatler aynı zamanda siesta vaktidir. Siesta; öğle yemeğinden sonra kısa bir uyku molası anlamına gelir. Özellikle İspanya, İtalya, Yunanistan gibi sıcak ülkelerde bu uygulama dikkat çeker ve mağazalar dahil her yer saat 13.30’da kapanır, insanlar yemeklerini yerler, siesta (öğlen uykusu) yaparlar. Bu sırada evlerin güneşlikleri ve panjurları kapatılır. Böylece hem evler sıcaktan korunmuş olur hem de ev içindeki eşyalar yoğun güneş ışığından zarar görmez. Saat 16.30’da tekrar işlerinin başına geçerler. Bu yüzden akşam geç saatlere kadar çalışırlar, sabahları iş yerlerini geç açarlar.
Eğlenceyi çok severler ancak işlerinde son derece disiplinlilerdir. Siparişlerini özenle hazırlamaya çalışırlar, bu yüzden servis yavaştır. Türkiye’deki hızlı servis ve pratiklik İspanya’da yoktur. Stresli ve aceleci değillerdir. Rehberin ifadesiyle, “Bunlarda gram stres yoktur.”
Akşam 8’den önce akşam yemeklerini yemezler. Hatta bu saatten önce lokantalara gidecek olsanız, mutfaklarının kapalı olduğunu söylerler.
Tapas, pinços ve puella İspanyolların baş yiyecekleridir.
İspanya’da, Tapas (küçük tabaklarda küçük atıştırmalıklar) her yemeğin nerdeyse başlangıcında yer almaktadır.[1] Tapas yiyecek kişi gider istediği tabaklardan kendisi 3-5 tane seçer alır.
Pinços (Tapası Pinchos): Lokmalık Tatlar. İçeceğin üzerini kapatacak büyüklükteki ekmeklerin üzerine yerleştirilen çeşitli atıştırmalıklara denir. Pinchos’un farkıysa, diğer tapasların aksine üzerine çubuk batırılmış olmasından kaynaklanır.
Puella: Ağırlıklı olarak deniz mahsulleriyle hazırlanan İspanyol Mutfağı’na ait bir yemek.
Rabo de Tora: Boğa Kuyruğu yemeği… Özellikle Endülüs’te, Cordoba’da çok sevilir.
…
DEVAM EDECEK
[1] https://olaspain.com/ispanyanin-en-iyi-5-tapasi/
