Hematolog Prof. Dr. Salih Aksu ile Röportaj

Sizi 80’li yıllarda bodrum kattaki Artvin İl Halk Kütüphanesinde çalışırken tanıdım. Kütüphaneden sık sık ödünç kitap alırdınız.  O zamanki sakin ve mütevazi hâliniz hâlen daha devam ediyor. Kitap kurdu çocuğun büyüyüp Ülkü ablasının ve Artvinlilerin her derdine koşup derman olacağını, iyi bir doktor olacağını o günlerde tahmin edemezdik. Gerçi   Salih Aksu’nun adı, küçücük ilde üstün zekâlı çocuk diye geçerdi. Ama ilimizden çıkan bazı makam sahipleri illeriyle ve hemşehrileriyle ilişkilerini keserdi. Kütüphaneden kitap alıp okuyanlar şimdi çok iyi yerlerde, zaten o tarihlerde Artvin de kitapçı yoktu çoğunun da kitap alacak gücü yoktu. Kütüphaneyle iyi bağları olan çocuklarla hâlen daha ilişkilerimiz sürer, bana saygı gösterip yardım ederler. Kardeşleriniz Selda ve Osman da kütüphane müdavimleriydi.

Sizin ağzınızdan hayat hikâyenizi, özellikle çocukluğunuzun geçtiği yerleri etraflıca anlatır mısınız?

Merhaba öncelikle bana bu fırsatı verdiğiniz için çok teşekkürler. 1969 senesinde Artvin ili Ardanuç ilçesi Hamurlu köyünde dünyaya geldim. Çocukluğumun ilk altı senesi köyde geçti. Altı yaşındayken babamın görevi nedeniyle bulunduğu Artvin ili merkezine taşındık. O zamanlarda çokça görüldüğü gibi babam beni de bir yaş küçük yazdırmıştı. İlkokula yaşım küçük olduğu için Artvin’de başlayamadım, o yüzden ilkokul birinci sınıfa gitmek için köyüme, dedemin yanına döndüm. Birinci sınıfı yine köyümde bitirdim ve ikinci sınıf için babamın yanına Artvin merkeze geri döndüm. İlkokulu Artvin Gazi ilköğretim Okulu’nda bitirdim, ardından ortaokulu Artvin 50. Yıl Ortaokulu’nda tamamladım. Özellikle ilkokul döneminde köyden gelmiş olmanın verdiği yabancılık hissi beni diğer arkadaşlarıma göre daha içe kapanık yapmıştı. Bu, benim kitaplarla dostluğumu artırdı. Bekçi olan babamın verdiği kısıtlı harçlıkla kitapçıdan her ay kapağını beğendiğim bir kitabı alıp okuyordum. Ancak sürükleyici özellikteki Kemalettin Tuğcu kitaplarını çok hızlı bir şekilde bitiriyor ve başka bir kitabı nasıl okuyacağımı düşünüyordum. Bir gün öğretmenim bizi Artvin ili Çocuk kütüphanesine götürdü, orada hem sizi ve beraber çalıştığınız   müşfik kütüphaneci arkadaşlarınızı tanımış hem de çok sevdiğim kitaplarıma kavuşmuş oldum. O günden sonra kütüphane ile Çocuk Kütüphanesinde başlayan ilişkim Halk Kütüphanesinde devam etti ve pek çok kitaba ücretsiz ulaşma imkânım oldu. Lise eğitimimi Artvin Kazım Karabekir Lisesi’nde tamamladım ve o günkü zor koşullarda lisede ve sömestir ve yaz tatillerinde kısa süreyle komşu illerdeki dershanelerde üniversiteye hazırlanarak Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesini kazandım.

Neden doktorluğu ve Hematoloji bölümünü seçtiniz?

Benim lisede okuduğum dönemlerde özellikle Artvin gibi küçük bir yerde gidilebilecek en yüksek bölümün tıp fakültesi olduğu düşünülür hem akrabalar hem de öğretmenler bizi tıp fakültesini kazanmaya teşvik ederlerdi. Ben o dönemde daha çok fizik ile ilgili ilerlemeyi düşünmeme rağmen akrabalarımın ve öğretmenlerimin teşviki ile ilk sekiz tercihime tıp fakültesi yazdım. O dönemde istemeden yazmama rağmen özellikle staj döneminde doktorluğun benim için çok değerli bir meslek olduğuna karar verdim.

Babamdan bölümünüzün kan hastalığı olduğunu biliyorum ama sizin ağzınızdan kısaca öğrenmek isteriz.

Hematoloji, anlam olarak kan bilimi demektir. Ancak branş olarak kan hastalıkları ile ilgilidir. En bilinen hastalıklarımız, lösemi ve lenfoma gibi kan kanserleri ve anemilerdir. Ancak hemofili, ITP gibi daha az bilinen kan hastalıkları da bölümümüzde tedavi edilir.

Siz ne özel muayenehane ne kurumda ücretli hasta kabul ediyorsunuz, nedenini öğrenebilir miyiz?

Hekimlik bir meslektir ve hayatını idame ettirmek için gelir getirmesi gerekir. Ancak maaşım hayatımı idame etmeye yeterli olduğu sürece, hastalarla parasal ilişkiye girmekten hoşlanmadığım için, ücretli hasta kabul etmiyorum.

Sizi en çok etkileyen hastanızla ilgili bir anınız var mı?

Kemik iliği nakline ihtiyacı olan bir hastam vardı. Kardeşi küçükken amcasına evlatlık olarak verilmiş. Amcası vefat etmiş. Amcasının eşi vermesini istemediği için kardeşine ilik vermedi ve kardeşi lösemiden vefat etti. Bu beni çok üzmüştü.

En çok hangi ilden hastanız var?

Tabii ki Ankara’dan. Ancak hastalarımın yarıdan fazlası Ankara dışından geliyor. Azerbaycan ve Kosova’dan gelen hastalarım da var.

Kanser eskisi kadar korkulacak bir hastalık olmaktan çıktı mı?

Kanser hâlâ öldürücü bir hastalık. Ancak gerek kan kanserleri gerek organ kanserlerine ilişkin teşhis ve tedavi ile ilgili her gün yeni bir gelişme oluyor. Hastalık tamamen yok olmasa da yaşam sürelerinde ciddi uzama oluyor.

Kansere yakalanmamak için neler yapılmalı?

Bilinen, kansere sebep olan sigara gibi alışkanlıklardan vazgeçmek. Bazı virüsler için aşı olmak dışında maalesef çok fazla tedbir imkânı yok. Olabildiğince mevsiminde yetişen doğal gıdalarla beslenmek belki faydalı olabilir.

Kanser irsi midir?

Bazı kanser türleri irsi olabilir. Ancak büyük bir kısmı herhangi bir aile bağı olmadan ortaya çıkar.

Bahreyn’e çalışmaya gittiniz, oralardan bilgiler verir misiniz?

Bahreyn Rize’nin üçte biri kadar yüzölçümüne sahip, 1.5 milyon nüfuslu, Basra körfezinde, Suudi Arabistan ile Katar arasında kalan küçük ve sevimli bir ada ülkesi. Körfez ülkelerinin turist olarak geldiği, Sudi Arabistan’ın yakın kentlerinde çalışanların kalmak için tercih ettiği bir ülke. Diğer Körfez ülkeleri kadar zengin olmasa da refah içinde ve mutlu bir hayat süren insanların ülkesi.

 Sizi her yıl Ardanuç’ta görüyorum. Memleketi çok seviyorsunuz, sağ olun.

Evet. Çok seviyorum. Üç çocuğum da Ankara’da doğdu. Onların, babalarının memleketini tanıyıp sevmesini istiyorum. Ayrıca sıla-i rahim de bir diğer amacım.

Son yıllarda bölgenin Çağ kebap merkezi Ardanuç oldu. Sizin görüşünüz nedir?

Ben de hiç ummadığım arkadaşlarımın sırf Çağ kebap için Ardanuç’a gittiğini öğrendim. Bu anlamda memleketimle gurur duyuyorum.

Doktorluk mesleğini yeni seçeceklere neler önerirsiniz?

Uzun bir eğitim (benim hâlen devam ediyor), zorlu bir çalışma süreci gerektiren bir meslek. İnsan sevgisinin çok yüksek olması gerekiyor. Bütün bunlar bilinerek tercih edilmeli.

Doktorlar neden ülkeyi terk ediyor?

Kanaatimce en önemli sebepler, doktora şiddetin artması ve mesleğe karşı saygının azalması. Maddi getirinin yeterli olmaması da üçüncü sebep olarak düşünülebilir.

Hekimlikle ilgili yayımlanmış kaç kitabınız ve makaleniz var? Bunlardan hangisi sizde daha çok etki bıraktı?

100’den fazla makalem ve 5-6 kitapta bölüm yazarlıklarım var. Bende özellikle etki bırakan birisini söyleyemem. Hepsi benim için çok değerli.

Hekimlik dışında yazdığınız yazılar (gezi yazısı, anı, şiir, öykü, deneme vb.) var mı?

Maalesef yok. Ancak en azından anılarımı içeren bir kitap yazmayı çok istiyorum.

Bildiğimiz kadarıyla sülaleniz Ahıska’dan gelmiş, zeki bir sülale? Kaç doktor çıkmış sülalenizde bugüne kadar?

Evet orijinimiz Ahıska. Tam olarak sayamıyorum ama 10 kişiye yakın sanırım.

Biz Karadenizliler ani sinirleniriz. Zor bir çalışma temponuz, bakımı özel bir çocuğunuzun olmasına rağmen nasıl bu kadar sakin oluyorsunuz, sırlarını bize de öğretir misiniz?

Gençken ben de aşırı sinirli birisi idim. Kardeşlerim bundan fazlasıyla nasibini aldı. Ancak özellikle mesleğe başladıktan sonra, hayatın ne kadar kısa ve değerli olduğunu fark ettim. Öfke ve kavga için değil sevgi ve iyilik için vakit ayırmak gerektiğine karar verdim.

Artvin, özelde Ardanuç hakkında görüşleriniz nelerdir?

Artvinli olduğumu söylediğimde iki tür tepki alıyorum. Bazıları, hakkında hiçbir şey bilmiyor. Bilenler Artvin ve Artvinliler ile ilgili mutlaka olumlu konuşuyor. Olumsuz konuşana hiç rastlamadım. Bu anlamda şehrimle gurur duyuyorum. Çocukluğum Ardanuç’ta köyümde geçti. Hâlâ unutamadığım pek çok güzel hatıram var. Ardanuç’u, özellikle de köyümü çok seviyorum.

Bize vakit ayırdığınız için teşekkür ederim.

Ben teşekkür ediyorum. Saygılar sunuyorum.