Mehmet Akif İnan, az şiir yazmıştır. Hicret ve Tenha Sözler adlı iki şiir kitabında yer alan şiirlerinin toplam sayısı 55’tir. Mehmet Akif İnan’ın az yazması, şiirleri üzerinde detaycı bir çalışma yürüttüğünü ve Divan şiiri anlayışı çerçevesinde anlamı beyit içerisinde bütünleme gayreti içerisine girdiği ve yetiştiği Urfalı büyük şair Nâbî’nin hikemi şiir üslubuna uygun biçimde beyitlere hikmet yüklemeye çabaladığı görülmektedir.
Mehmet Akif İnan’ın şiiri üzerindeki Divan şiiri etkisinin gözle görünür yansıması da beyitler üzerine yoğunlaşılmış olmasıdır. Divan şiiri beyit bütünlüğüne dayanan bir şiirdir. Söylenecek şey, birden fazla katman da oluşturularak bir beyit içerisinde tamamlanır. İnce duyuşlar, hayaller, çeşitli göndermelerle zenginleştirilir. Beyitler arasında ilgi ve ilgisizlik bir arada gözetilir. Bu nedenle herhangi bir beyit ya da mısra tek başına bir bütünlük ve güzellik taşır. Bazen bir şairi yüzyıllar ötesine bir tek seçkin mısrası taşıyabilir. Bu yüzden ”Eger maksûd eserse mısra-yı berceste kâfidir” denilir ve ince işçiliğe son derece önem verilir.
Mehmet Akif İnan’ın eşi Sevim Hanım, onun şiir yazma alışkanlıklarına ilişkin olarak, “Şiirlerini mısra mısra yazar, zaman içerisinde bir araya getirirdi”[1] demektedir. Mehmet Akif İnan’ın şiirleri üzerinde çalışmaya devam ettiği, bazen bazı mısralardaki kelimeleri değiştirdiği, bazen bir beyitteki bir mısrayı çıkarıp yerine başka bir mısra koyduğu görülmektedir. Mehmet Akif İnan’ın şiir anlayışının sunduğu bir imkân olarak şiirleri arasında beyit taşıdığı, beyitlerin yerlerini değiştirdiği görülmektedir. Şiirlerinin dergilerde yayımlandığı hali ile Hicret ve Tenha Sözler’in ilk baskılarındaki farklar bunu ispatlamaktadır.
Mehmet Akif İnan’ın şiir tarzının bir imkânı olarak şiirleri üzerinde gerçekleştirdiği değişiklikleri “Burç” adlı şiirinde şöyle gözlemleyebiliriz:
Burç şiiri, Mavera dergisinin Şubat 1977 tarihli 3. sayısında yayımlanmıştır. Şiir, 6 beyitten oluşan 1. bent, 6 beyitten oluşan 2. bent ve 7 beyitten oluşan üçüncü bent olmak üzere toplam 3 bent ve 19 beyittir.
Mehmet Akif İnan’ın 1991 yılında Yedi İklim yayınları tarafından ilk baskısı yapılan “Tenha Sözler” adlı şiir kitabında yer alan “Burç” şiiri ise 7 beyitten oluşan 1. bent, 7 beyitten oluşan 2. bent be 5 beyitten oluşan 3. Bent olmak üzere toplam 3 bent ve 19 beyitten oluşmaktadır.
“Burç” şiirinin Mavera’da yayımlanan biçimiyle Tenha Sözler’de yer alan biçimi arasındaki farklar şu şekildedir:
- Şiirin 1. bendinin ilk beyti, üzerinde değişiklikler yapılarak 2. bendin ilk beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 1. bendinin 2. beyti, 2. mısrası bütünüyle değiştirilerek 2. bendin 2. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 1. bendinin 3. beyti, üzerinde değişiklikler yapılarak 1. bendin 5. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 1. bendinin 4. beyti, 2. beytinin üzerinde değişiklikler yapılarak 3. bendin 4. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 1. bendinin 5. beyti, üzerinde değişiklikler yapılarak 3. bendin 5. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 1. bendinin 6. beyti, üzerinde değişiklikler yapılarak 2. bendin 3. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 2. bendinin ilk beyti, aynen 1. bendin ilk beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 2. bendinin 2. beyti, ilk mısrası üzerinde değişiklikler yapılarak 1. bendin 4. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 2. bendinin 3. beyti, bir iyelik eki değişikliğiyle aynen 1. bendin 3. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 2. bendinin 4. beyti, üzerinde bir kelimelik değişiklik yapılarak 2. bendin 4. beyti olarak korunmuştur.
- Şiirin 2. bendinin 5. beyti, üzerinde aynen 1. bendin 2. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 2. bendinin 6. beyti, ilk beyti üzerinde değişiklikler yapılarak 1. bendin 6. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 3. bendinin ilk beyti, ilk mısrası bütünüyle değiştirilerek, 2. mısra üzerinde değişiklikler yapılarak 1. bendin 7. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 3. bendinin 2. beyti, 2. mısra üzerinde bir kelimelik değişiklikler yapılarak 3. bendin 2. beyti olarak korunmuştur.
- Şiirin 3. bendinin 3. beyti, ilk mısra üzerinde değişiklikler yapılarak 3. bendin ilk beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 3. bendinin 4. beyti, her iki mısrada da birer kelimelik değişiklikler yapılarak 3. bendin 3. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 3. bendinin 5. beyti, her iki mısrada da birer kelimelik değişiklikler yapılarak 2. bendin 7. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 3. bendinin 6. beyti, aynen 2. bendin 6. beyti olarak taşınmıştır.
- Şiirin 3. bendinin 7. beyti, her iki mısrada da değişiklikler yapılarak 2. bendin 5. beyti olarak taşınmıştır.
[1] Mehmet Akif İnan Kitabı, Türkiye Yazarlar Birliği Yayını, İstanbul 2000, s.12.
