Türk Müziği’nin “Kanun’u”

Yazar: Mehmet Emin Bayram

Çok derinlemesine bir araştırmaya gerek duymaksızın, geçmişten bugüne sık sık gördüğümüz, kulaklarımızda sesinin var olduğu, son dönemlerin her kesimine hitap eden Türk müziğimizin özellikle de Saz müziğimizin “Dişi” telli çalgısı olarak adlandırılan vazgeçilmez enstrümanı Kanun.
Kökeni antik Yunanlara dayanan sonrasında ise Ünlü Türk filozofumuz Farabi’nin geliştirmiş olduğu, şu an ise ülkemiz dışında Orta Doğu’da, Yunanistan ve diğer Türk devletlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır fakat icra temsili olarak ülkemiz, herkesin de kabul ettiği bir şekilde bayrağı elinde tutmaktadır.
Kanunun günümüzde bütün ülkelerde ortak olan temel özellikleri şu şekilde özetlenebilir: Alet, üzerine tellerin gerildiği ve rezonans kutusu vazifesi gören dik yamuk biçiminde, ahşap kasa ile üstünden 78 telin geçtiği uzun köprünün ayaklarının bastığı, yamuğun dik kenarına komşu, deri gerilmiş bir bölümden oluşur.
Türk Müziğimizin her alanında icrası ve idol olarak görebileceğimiz icracıları bulunmaktadır. Son 20 yılda enstrüman icra açısından çok farklı teknikler kazanmış ve saz müziğimize çok büyük bir katkı sağlamıştır.
Tabii ki saz müziği ve kanun demişken, repertuarının çok büyük kısmını sözlü eserlerin oluşturduğu müziğimizde, Kanuni Bestekar Göksel Baktagir hocamızı anmadan geçmek olmaz.
Müziğimizde kanun birçok enstrüman gibi farklı ağaçlardan yapılmaktadır. Ülkemizde icra dışında, bu enstrümanın yapımcısı da bir hayli çoktur. İdol olarak gördüğümüz sanatçılardan elde edilen verilere göre genelgeçer olarak kabul edilen yatırımcı sayısı da pek azdır. Tamamen el yapımı olan bu sazın ülkemizde sayılı yapımcısı vardır. Teknolojinin gelişmesiyle son yıllarda kanun yapımı, hem görsel hem de teknik çok ileriye taşınmış ve icracılara büyük kolaylık sağlanmıştır. Büyük kolaylık diyorum evet çünkü bu enstrüman Türk müziğinin en zor akortlanan çalgılarındandır.
Kanun enstrümanı son yıllarda her mecrada olması sebebiyle, icracılarımızın da teknolojinin getirdiği sahalarda boy göstermesinden dolayı bir hayli popülerlik kazanmıştır. Bu sebeple enstrümana ilgi çokça artmakta. Bu artış enstrümanımızın gelecek nesillere iletilmesinde ve gelişmesinde fayda sağlayacaktır.
Son olarak şunları söyleyebiliriz: Türk müziği konservatuvarımızın çalgı bölümlerinde bu enstrümanın dersleri verilmektedir. Kanuna gönül veren çok değerli müzikseverlerin bir diğer avantajı ise bu enstrümanı icra eden birçok sanatçının olduğu bir döneme denk gelmeleridir. Sosyal platformların çoğunda bu enstrümanın nasıl çalınabileceğine dair hatta nasıl yapılabileceğine dair birçok eğitim videosu bulunmaktadır. Bir icracı olarak bundan 15 sene öncesine kadar bile bunun eksikliğini hissetmek mümkündü. Gönül veren herkes veya hevesi, yeteneği olan herkes bir şekilde başarılı olacaktır.