Mahalle mektebinde yahut sıbyan mektebinde İslam’ın beş şartı hangi sırayla öğretilirdi? Bir ihtimal: “Savm, salât, hac, zekât, kelime-i şahadet”. Okullarda bana öğretilen: “Namaz kılmak, oruç tutmak, zekât vermek, hacca gitmek, kelime-i şehadet getirmek”. Modern zamanlarda kelime-i şehadetin başa alınması daha mantıklı görünüyor. Önce iman, sonra ibadet! Fakat iman, ön şart ve hareket noktası olarak görülüyor olmakla birlikte imanın nihai hedef olarak görülmesi de pekâlâ mümkün ve varlığın helezonik yapısına daha uygun. Şu da bir gerçek tabii: Namaz ve oruç gibi bedenî, zekât gibi mâlî, hac gibi hem bedenî hem mâlî ibadetleri icra ediyor görünen kişilerin hakiki bir imandan mahrum olmaları mümkündür. Hem ameller niyetlere göre olduğu için bu böyle hem de münafıklık denen bir olgu var hayatta. İnsanları ve kendini aldatmaktan geri durmayan biri, her şeyi gören ve bilen Allah’a gerçekten inanıyor olabilir mi?
On birinci yılın sonlarına doğru Halep şehrinin başına getirilen ve “Micen” adıyla tanınan Berekât b. Fâris el-Fûi, bu göreve getirilmeden önce hırsızlık yaparmış ve hırsızlığını saklamak için cemaatle kıldığı yatsı ve sabah namazlarını şahit gösterirmiş. Fua’da yatsı namazını cemaatle kıldıktan sonra geceleyin hızlıca Halep’e gidip bir şeyler çalar ve yine hızlıca Fua’ya dönüp sabah namazına yetişirmiş. Hırsızlıkla suçlandığı zaman da yatsı ve sabah namazında kendisini gören insanları şahit gösterirmiş.
Davaya bakan kadılar, arada geçen zamanı hesaba katmamak ve hesabını sormamak gibi bir gaflete düşmüş olabilirler ama dokuz yüz küsür yıl sonra biz, onun marifetlerini öğrenebiliyoruz. Fua, dokuz yüz küsur yıl önce de aynı yerde idiyse Halep’e uzaklığı 45 km. Gidiş geliş 90 km. Hırsız atla gidip geliyorsa uyumaya bile vakti kalır.
Tarihe bakarken sadece örnek alınması gereken güzel olayları anlatmayı olumlu ve özendirici bulabiliriz elbette ama kötü örnekleri de ihmal etmemek gerekir. Çünkü onların da kötülükten sakınmayı özendirmek gibi yararlı bir işlevi olabilir.
