Viyana
Viyana’daki gezintimize geçmeden önce, Avusturya’nın resmi dilinin Almanca olduğunu belirtmekte yarar vardır. Geniş ovalara sahip olmasının yanında kimi zaman dağların dibinden sessizce akıp giden kimi zaman da düz ovalarda yayılmış bir şekilde akışına devam eden bazen yağan yağmurlar ve eriyen karlarla kabına sığmayıp taşan bazen de sıcak havalarda iyiden iyiye içine çekilen ve kıvrıla kıvrıla nice şehirlere uğrayıp Karadeniz’e dökülen Tuna nehrinin uğradığı şehirlerden biri de Viyana’dır. Viyana, dokuz eyaletten oluşan Avusturya diğer bir ifadeyle Nemçe/Nemsâ ülkesinin başkentidir. Osmanlı’daki ismi Beç’tir. Viyana, bölgelere ayrılmış ve bu şekilde isimlendirilmiştir. I. Viyana (Innere Stadt), II. III. X. Viyana gibi. I. Viyana daha çok eski şehri içine almaktadır. Avrupa’daki pek çok şehir gibi yaz kış çoğu zaman bulutlu, bazen karlı çok az da güneşi gören bir şehirdir, Viyana.
Başkent Viyana’yı gezerken pek çok tarihi eserle karşılaşmanız mümkündür. Viyana’nın 1147’de yapılan meşhur kilisesi Stefansdom/Stefan Katedrali görülecek yerlerden biridir. Şehrin önemli meydanlarından biri olan Stephansplatz’da bulunmaktadır. Gerek meydanda gerekse kilisede ziyaretçiler eksik olmamaktadır. Buradaki gezintimizden sonra sur içi diyebileceğimiz yerde gezintimiz devam etti. Genellikle üç-beş katlı olan binalar dış mimarileriyle ekseriyetle tekdüze bir yapı arz etmektedirler. İnsanlar, faytonlarla Viyana’nın sokaklarında turistik gezintilerine devam ederken bir yandan da şehrin meydanında hareketsizce duran kişiler ilgi odağı olmaya devam ediyor. Şehre hâkim Kahlenberg tepesine çıktığınızda ise bir taraftan Viyana’yı diğer taraftan başını alıp giden Tuna’yı kuşbakışı temaşa etmeniz mümkündür.
Dayı Çerkez Heykeli
Viyana’da ara sokaklarda gezintimiz devam ederken gözlerimiz Heidenschuß ve Strauchgasse sokaklarının kesiştiği noktada bulunan binanın duvarına monte edilmiş bir heykelciğe ilişti. Atının üzerinde kılıcıyla duran kişi, I. Viyana kuşatması sırasında kalın surları geçerek çarpışa çarpışa şehit düşen Çerkez isimli askerdir. Viyana’ya seyahatte bulunan Evliya Çelebi, Çerkez’in mezarının kemerin altında olduğunu söyler. Viyana günlerini detaylı bir şekilde anlatan Evliya’mız, I. Viyana kuşatmasına kitabında yer vermektedir. İlgili bölümde şunları söylemektedir: “Hicri 935/1529 senesinde Süleyman Han bu Beç kalesine gelmiştir. Sinan Paşa, Rüstem Paşa, makbul iken maktul İbrahim Paşa kollarından lağımlar atılmış, yürüyüşler yapılmıştır… Allah’ın hikmeti, yürüyüşte askerin arkası işlemeyip biraz gecikme olur. Kaleye giren gazilerden Dayı Çerkez adında bir yiğit cenk ede ede ilerlerken kâfirler atını ve kendisini kurşunla vurup, şehit ederler. Halen Beç kalesi içinde, Çerkez meydanında, bir kemer altında yatmaktadır. Cesedi halen çürümemiştir…” (Evliya Çelebi Seyahatnamesi, İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1980, 7/152-153) Gezimiz sırasında çektiğimiz resimde görüldüğü üzere, binanın dış cephesi onarımda olduğundan heykel korumaya alınmıştır.
Avusturya Ulusal Kütüphanesi
Eski Viyana’yı gezerken, önünde geniş bir meydan (Heldenplatz) bulunan Ulusal Kütüphane önünüze çıkar. Farklı girişleri olan binalardan müteşekkil Kütüphane’ye giriş ücretlidir. Kütüphane bünyesinde yazma ve nadir eserler, Prunksaal (İhtişamlı salon) ve Papyrusmueseum (Papiruslar müzesi) ve diğer bazı müzeler bulunmaktadır. Kütüphanede yaklaşık 12 Milyon eser bulunmaktadır. Kütüphanedeki Arapça, Türkçe ve Farsça yazma eserler için Alman şarkiyatçı Gustav Flügel üç ciltlik bir çalışma yapmıştır. Hammer’e ait yazma eserler de kütüphane bünyesinde yer almaktadırlar. Kütüphane’nin hemen yanı başında Burgsgarten/Bundesgarten denilen bahçe bulunmaktadır. Bahçe içerisinde oturduğu yerden etrafı seyreden şair Goethe ve ayakta duran, Türk Marşı’nın yazarı besteci Mozart’ın heykelleriyle karşılaşırsınız.
Hammer’in Mezarını Ziyaret
Viyana’da her ne kadar gezilip görülecek pek çok mekân olsa da bu kısa şehir turumuzdan sonra büyük bilgin Hammer’in Viyana’ya 10 km kadar uzaklıktaki Weidling’de bulunan mezarını ziyaret ettik. Mezar ziyaretinden sonra Viyana’ya geri dönüldü.
Not: Önceki yazımızda (Hammer’i Ziyaret… Klosterneuburg/Weidling Mezarlığı, insaniyet.net) Hammer’in yenilenmiş mezarına ait resimlere ve hakkındaki bilgilere detaylı bir şekilde yer vermiştik. Bu yazıda Hammer’in bizzat kendisinin yaptırdığı eskiyip yıprandığından dolayı değiştirilen mezarının ilk haline ait görsellere yer verilmiştir. (Görseller için bkz. Hannes D. Galter, “Die Orientalischen Inschriften auf Schloss Hainfeld”, Schloss Hainfeld und Joseph von Hammer-Purgstall, (Graz, 2022). a.mlf. “Der Heimatliche Orient Adalbert Stifter, Anton Prokesch von Osten und Joseph von Hammer-Purgstall- drei Entwürfe”, Schloss Hainfeld und Joseph von Hammer-Purgstall, 33.)
