Bizimle İletişime Geçin

Edebiyat

Nân-ı Penir-i Murabbâ

İran’da kahvaltının olmazsa olmazları ekmek (Farsçası nan), peynir (Farsçası: Peynir) ve reçel (Farsçası murabba). Bazen buna sabah erken ve tek başına içilen halim çorbası veya kelle paça da (Farsçası Kelle Paça) ekleniyor. Et takviyeli, hızlı enerji veren ve yavaş sindirilen bu ikinci tür kahvaltı da aslında Anadolu’ya da uzak değil.

EKLENDİ

:

Kahvaltı…

Günün en önemli öğünü derler.

İran’da kahvaltının olmazsa olmazları ekmek (Farsçası nan), peynir (Farsçası: Peynir) ve reçel (Farsçası murabba). Bazen buna sabah erken ve tek başına içilen halim çorbası veya kelle paça da (Farsçası Kelle Paça) ekleniyor. Et takviyeli, hızlı enerji veren ve yavaş sindirilen bu ikinci tür kahvaltı da aslında Anadolu’ya da uzak değil.

Kahvaltı, İran halkı için günün en özel anı, aileye mahsus ve sabah ritüeli. Eşlikçisi çay. Taze dem (Farsçası: Taze Dem). İranlılar, şu an dünyanın neresinde yaşıyor olursa olsunlar, uykulu gözlerle kalkıp nineleriyle (Maman-e Bozorg) yaptıkları kahvaltıları unutamıyorlar. Biz de öyle değil miyiz? Anneanne reçeli mesela. Kendimden örnek vermem gerekirse annemin köyüne gittiğimizde rahmetli anneannemin kahvaltıda hazırladığı ETİMEK üzerine dökülmüş ılık sütü, hangimiz unuttuk ki?

İşte İran’da da kahvaltıya böyle bir duygusal bir bağ kurulmuş durumda. Özellikle de ekmekle. Ekmek olmazsa olmaz. Kahvaltı için iki tür ekmek tüketiliyor: Sengek ve Berberi. Odun ateşinde ve taş fırında pişiriliyor. Fırından yeni çıkmış, dumanı üstünde boyunuz kadar Sengek üzerindeki taş fırından yapışan taşları ayıklamak, işin rutini âdeta. Siz unutsanız da fırıncı veya diğer müşteri kibarca taşları gösteriyor. Doğru kahvaltı masasına hücum!

Geleneksel taş fırın Anadolu’ya Selçuklu mirası. İran’da korunması güzel. Boyunuz kadar Sengek yiyorsunuz ve kendinize hayret ediyorsunuz.

İran, artık çoğu geçmişte kalan Türk yeme içme alışkanlıklarını devam ettirdiği gelenekleriyle köprü vazifesi görüyor. Âdeta şehre göçen akrabaların yılda bir, iki yılda bir uğradıkları köylerindeki yaşlılarına, yayıldığı yer sofrasında ‘Bu ekmeğin tadı şehirde yok’ demesi ve tekrar şehrin yolunu tutması gibi. Arkada bırakılan, o ekmeği yemeğe devam ediyor. Biz poşete talim.

Ekmek, peynir ve reçel Türk kahvaltı kültürünün de olmazsa olmazları. Yumurta olmayabilir, Zeytin veya domates olmayabilir ama bir İranlının kahvaltısından ekmeği, peyniri alırsanız galiba yeni bir Otlukbeli Muharebesi yaşanabilir. Gerçi, İranlılar halim selim insanlar, fiziki şiddete başvurduklarını hiç görmedim. Trafikte yol vermeyen motorsikletliye ‘Ya Hazreti Abbas’ diye tornavida sallayan adam bile iki dakika sonra ‘+Buyrun, Buyrun’, ‘-Önce Siz Buyrun, lütfen, ‘+Yok Olmaz, Gülün Arkasından Bakılmaz’, ‘-Gülün Önü Ardı Arkası Olmaz’ diye beyitler döktürebiliyor, belki de yedikleri bol safran, zerdeçal ve kimyon sayesinde.

Bizde durum farklı, serde göçebelik ve yiğitlik var. Ekmeksiz ve peynirsiz kahvaltıya tepki, meşhur bir dizideki şu sahne yaşanabilir:

+ Ne yapıyorsun orada Kâzım?

– Kahvaltı hazırlıyorum abi.

+ Afiyet olsun abi.

– Bu kedi maması Kâzım!

+ Kahvaltı abi.

– Hıyarı göster, domatesi, peyniri göster, Kazım!

İran’ın tüm şehirlerindeki en kuytu sokaklarda bile taş fırınlar dönmeye devam ediyor. Maman-e Bozorglar torunlarına ekmek, peynir ve el yapımı reçelleriyle kahvaltı hazırlıyorlar. Binlerce yıllık, kadim ve şehirli İran toplumu yurt dışından gelse de şehrine, köyüne, âdetlerinden vazgeçmiyor. Sengek’ini kaptığı gibi eli yana yana son model arabasının kaputunu açıyor, yanlamasına sığdıramazsa ikiye katlayıp kahvaltı ritüeline teslim oluyor. Kahvaltı masasının değil çocukluğunun yolunu tutuyor.

Bizim şehirli toplum ise kedi mamasına talim etsin. Köyüne vardığında ‘Köy güzel ya, ne güzel sağlıklı yaşıyorsunuz.’ desin. İran bu meziyeti şehirlerde sağlasın.

Van sınırından Horasan’a kadar bu kadim insanlar, şehirdeki akrabasını uğurlar gibi ata topraklarını ve geleneklerini bekliyorlar. Horasan’dan girip Anadolu’ya göçen Türkler gün olur da gelir, taş fırından çıkan Sengek ekmeğini paylaşır diye. Çünkü kahvaltı günün en özel vakti ve sadece aileyle yapılır.

 

Daha Fazla Yükle

Yorum Bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Çok Okunanlar