Semih Kaplanoğlu ve Yumurta (2007) – Süt (2008) – Bal (2010) Film Üçlemesi İmgebirim Analizi

Yönetmen: Semih Kaplanoğlu

Film: Yumurta (2007), Süt (2008), Bal (2010) üçlemesi. (Üç film tek bir film olarak ele alındı)

Filmin Teması (idesi): Hakikat Arayışı

Filmin Temel Önermesi: İnsanın hakikat arayışı kendini arayışı kendi hakikatini tanıması kendi hakikatiyle karşılaşmasıyla mümkün olabilir.

– Filmin imge birimleri Yusuf karakterinin orta yaştan gençliğe, gençlikten çocukluğuna gidilerek temel önermeyi Yusuf karakteri üzerinden açımlamaktadır. Bir yönü görsel bir yönü şiirsel olan bu açımlama imge birimlerin sanatsal biçimleri ile düşünsel yönün ya da içeriğin bütünleştiği gözlemlenmektedir. Görsel olarak Yumurta, Süt ve Bal filmlerinde mekan, ışık ve renk düzeni için etkilendiği ressam J. Vermeers’in resimlerini incelemek gerekir. Tam da Anadolu’da bir kasabada ev ve içindeki sinematografik görüntüye sanatsal boyut katacak inceliklere onun resminden hareketle ulaşabiliriz. Filmde görselliğin şiirselliği dışında Sezai Karakoç’un Kara Yılan şiirinin görsel imgeye dönüşümünü ve Rimbaud’un şiirinin okunması sadece yönetmenin şair yönüyle açıklanamaz. Filmin temel önermesinin şiirsel, aşkın ve metafizik bağlantısı yönünü de katmak gerekir.

– Filmin bu imge birimlerinden seçilenler en sonda eklenmiştir.

– Filmde Karakter, mekan ve atmosfere göre bir senaryo oluşmuştur. Her şeyi belirli bir senaryoya göre çekilen bir film olmayıp yönetmenin film yapma yaklaşımı Snopsis, karakter, mekan ve atmosfere göre şekillenmektedir.

– Filmin ana karakteri Yusuf idealize edilmiş değil hayatla yüzleşen ve aslında çeşitli ikilemlerde kalan arada bir karakterdir.

– Yusuf kıssasında oğul kaybolurken, bu filmde baba kaybolmaktadır. Bu yönüyle film bugünün insanının arayışını farklı bir perspektife taşıyarak günümüzde babaların kaybolduğunu, oğulların babalarını aradığını göstererek buradalığı sağlamıştır.

– Yumurta hayat ve ölüm üzerinden ve anne üzerinden kendilikle yüzleşmeyi açımlar. Süt büyüyen, babayı ararken şiirde kendini bulmaya çalışan bir gencin annesinden ayrılmasının açımlanışıdır. Bal filmi ise kendi hakikatinin süt ile ayın yansıyan hakikatinde temel bulan bir şiirsel köken sunar. Bu kökende film baba, orman ve habercisi arıların iletişimini okulda kekeleyen ya da okuyamayan ama babasının yanında okuyan bir çocuk olarak tercihini irfani (orman ve Bal) ama gerçeğini sütü içmekte bulan bir açımlamadır. Bal filmindeki süt toplumsalın zorunlulukları, belki babayı kaybetmedir. Süt filmindeki sütte gençlik dönemindeki kendi hakikatinin yaşamak zorunda kaldığı anneden ayrılma, madende çalışma vb. zorunluluklardır.

-Diğer taraftan rüya ve gerçeklik katmanlarının birbiriyle iççice sunulması bu zaman mekân bütünlüğü içinde farklı varoluş mertebelerinin imkanına da götürür.

– Semih Kaplanoğlu filmleri için önemli bir husus:

“Şiir nasıl gündelik konuşma diline karşı bir hamleyse, sinema da her şeyin görselleştiği, televizyondan internete kadar her şeyin görerek algılandığı bu çağda, görüntünün majör diline karşı çıkabilir, onu kırabilir.” Semih Kaplanoğlu.

* Görüntünün majör diline karşı çıkmak.

* Görüntüyle anlatımda incelmek

* Sadelik ve minimalist sinema

* Senaryo karakteri takip eder.

* Filmlerinde duygular ve durumlar için karakter, mekân ve atmosfer kurulur.

– Filmin teorisi ya da akımı Manevi Gerçekçilik ile açıklanabilir. Semih Kaplanoğlu’nun ifadeleriyle Manevi gerçekçilik şudur:

“Sadece gerçekçiliğe ya da sadece metafiziğe yaslanmak hakikati tam olarak çevrelemeyebilir. Biri katı bir natüralizme, diğeri gerçeklikten kopuk fanteziye kayabilir. Bu iki ucu birleştiren şey, gerçekliğin içindeki maneviyatı ve maneviyatın içindeki gerçekliği içermeli. Bunu içerdiğinde izleyici filmle kendi hayatı arasında bir bağlantı kurabilir. Biz sadece gerçekle yaşamıyoruz; mananın, görünenin arkasını da arıyoruz. Ben o dengeyi arıyorum. Tıpkı bize yaşamamız önerilen hayat gibi.”

– Yine onun ifadeleriyle filmin genel sanat yaklaşımı şu şekildedir:

“Sanat kalple ilgilidir. Bu nedenle çok dengeli ve hassas terazilerle ölçülüp yapılması gerekir. Hikâye, senaryo, görüntü, ses ve diğerleri ahenk ve uyum içinde olmalı. Ayrıştırılamayacak hale gelmeli bunlar. Ancak o zaman filme dair bir duygu ortaya çıkıyor. Bizim sanatımızda sadeleşme, malzemede yoğunlaşma ve derinleşme vardır. Benim yapmaya çalıştığım da kendi medeniyetimizin, kültürümüzün, hayat deneyimimizin sinemadaki karşılığına gitmek ve bunu kalbi ve manevi boyutta yapmak.”

Roland Barthes’in roman tahlilde kullandığı sözcük birimden hareketle filmler için “imgebirim”ler metodunu geliştirip kullandık. Bu sebeple Bal filmi için seçtiğimiz bazı imge birimleri dikkatle seyrederek anlama ve tahlil yapıldı. Üzerinde durduğumuz, belirlediğimiz bazı imge birimler şunlar:

Yumurta Filmi:

0.50 – 1.50 ilk sahne zaman mekan (Hayat ve Ölüm)

4.10 – 5.38 kadının konuşmak istemesi ama Yusuf’un telefon sebebiyle ilgisizliği

13.13 – 13.37 Orman ve yumurta rüyası

24.36 – 24.50 ekli direk

25.08 – 25.16 süt

38.37 – 41.00 Ayla’nın ayrılması üniversite istemesi ve Yusuf’un rüyası arka arkaya

46.50 – 47.14 Yusuf’un eski sevdiğine buralardan nefret ederdim demesi

48.11 – 48.38 ateş sesi, duman, bal şiir kitabı

1.05.21 – 1.05.23 gizlice para bırakması

1.25.30 – 1.26.17 Köpek ve ağlama

1.28.00 – 1.28.15 yumurta

Süt filmi için ele almaya çalıştığımız  bazı imge birimler:

1.  3.23 – 4.00 kaynayan süt kazanı ve yılanın çıkması

2. 10.45 – 11.20 Yusuf ve kız arasında ayrılış ya da mesafe

3. 16.00 – 16.37 Annesine ayakkabı almak istemesi ama bıçak alarak dönmesi

4.17. 13 – 17.30  Yusuf’un nar yemesi

5. 20. 37 – 20.58 En meraklandığı şiirinin yayınlanıp yayınlanmadığı

6. 32.50 – 34.11 Su kuyusu için suyun olduğu yeri arama ve evdeki yılan için süte dua yazılıp konması

7. 40.34 – 41.03 şiirinin yayınlandığını öğrenen Yusuf

8. 57.28 – 59.19 Şiir. Kızın yumurta filmindeki Ayla olması

9.  1.07.27- 1.07.58 Hüzün ve anne tesellisi

10. 1.17.37- 1.17.54 lambayı kırması

11. 1.18.35- 1.19.18  Kanepede yılanı görmesi

12. 27.51- 1.28.55 ördek avlayan adamı taşla öldürmek isterken kocaman bir balık görüp balığı yakalaması

13.11.30.29- 1.30.55 Balık ve ördek

14.1.33.19- 1.34.39 Madenci Yusuf ve madenci şapkasındaki ışığın süt beyazı şeklinde ekranı kaplaması.

Bal filminde üzerinde duracağımız, belirlediğimiz bazı imge birimler şunlar:

1) 08.18- 08.37 Yusuf’un rüyası

2) 15.25- 16.34 babasına takvimi okuyan Yusuf’un okulda okuyamaması

3) 44.35- 44.50 Gemi denize açıldı

4) 46.52  – 51.39 Felak nas okuyan hocanın evinden kendi evine geçiş mekân boyut geçişi ve rüyadan uyanması babasını arayıp bulamaması

5) 51.49- 51.59 arkadaşı için suçluluk hissi

6) 52.25- 52.58 oyun oynamıyor fakat şiir dikkatini çekiyor, dinliyor

7) 54.48- 55.45 Gemiyi bulması

8) 57.36- 57.39 gemiyi arkadaşına bırakması

9) 1.05.10- 1.05.40 Yusuf’un rüyası (elinde ölü arılar)

10) 1.06.58- 1.07.58 Annesinin rüyasını anlatması

11)  1.14.34- 1.16.56 Toplanan kadınların Okuduğu miraç hadisi, süt ikramı ve Yusuf’un Peygamberimizin sütü tercih edip içtiğini duyması

12) 1.17.20- 1.18.48 Kaptaki suda dolunay görüntüsü ve Yusuf’un yaptıkları

13)  1.26.20- 1.26.32 Filmin girişindeki rüya ve o rüyada Yakup’un düşmesi

14) 1.27.06- 1.27.46 Yusuf’un sütü içmesi

15) 1.31.00- 1.31.38 okuyorum rozeti alan Yusuf ve koşması akabinde cenaze haberi annenin ağlaması

16) 1.35.36- 1.37.03 Yusuf’un ormanda arayışı ve orada uyuması